Дијабетес тип 2 е метаболично нарушување кое се карактеризира со високо ниво на шеќер во крвта поради отпорност на инсулин и релативен недостаток на инсулин. Оваа состојба е најчеста форма на дијабетес, сочинувајќи околу 90% од случаите.
Причини и ризик фактори
- Генетска предиспозиција – луѓето со семејна историја на дијабетес имаат поголем ризик.
- Начин на живот – неправилна исхрана, недостаток на физичка активност и прекумерна тежина.
- Други здравствени состојби – висок крвен притисок и метаболички синдром можат да го зголемат ризикот
Симптоми
- Често мокрење и зголемена жед.
- Замор и слабост.
- Необјаснето губење на тежина.
- Замаглен вид и бавно заздравување на рани.
Третман и управување
- Исхрана – балансирана исхрана богата со влакна и ниско количество на рафинирани шеќери.
- Физичка активност – редовно вежбање за подобрување на инсулинската чувствителност.
- Лекови
Како генетиката влијае на дијабетес тип 2?
- Семејна историја: Ако еден родител има дијабетес тип 2, шансите за развој кај детето се повисоки. Ако двајцата родители имаат дијабетес, ризикот е уште поголем.
- Генетски варијации: Одредени гени можат да влијаат на инсулинската чувствителност и метаболизмот на гликозата.
- Етничка припадност: Некои етнички групи имаат повисока стапка на дијабетес тип 2, што укажува на генетска предиспозиција.
Генетски Маркери поврзани со Дијабетес Тип 2
Истражувањата идентификуваа неколку генетски варијации кои се поврзани со зголемен ризик од дијабетес тип 2:
1. TCF7L2 (Transcription Factor 7-Like 2)
- Овој ген е еден од најсилните предиктори за дијабетес тип 2.
- Влијае на секрецијата на инсулин и чувствителноста на клетките кон него.
- Полиморфизмите во овој ген се поврзани со зголемен ризик од дијабетес и компликации како дијабетична ретинопатија.
2. PPARG (Peroxisome Proliferator-Activated Receptor Gamma)
- Овој ген игра важна улога во метаболизмот на мастите и инсулинската чувствителност.
- Полиморфизмот Pro12Ala е поврзан со намален ризик од дијабетес тип 2.
- PPARG е таргет на лекови како тиазолидиндиони, кои ја подобруваат инсулинската чувствителност.
3. KCNJ11 (Potassium Voltage-Gated Channel Subfamily J Member 11)
- Овој ген е важен за функционирањето на бета-клетките на панкреасот.
- Полиморфизмот Glu23Lys е поврзан со зголемен ризик од дијабетес тип 2.
- Влијае на секрецијата на инсулин и може да биде таргет за нови терапии.
4. NGAL, Cystatin C и β2-microglobulin
- Овие биомаркери се користат за рано откривање на дијабетична нефропатија.
- NGAL е поврзан со оштетување на бубрезите кај пациенти со дијабетес тип 2.
- Cystatin C и β2-microglobulin се индикатори за намалена бубрежна функција.
Стратегии за Превенција
Иако генетиката може да го зголеми ризикот, начинот на живот има огромно влијание врз превенцијата. Еве неколку стратегии:
1. Исхрана богата со влакна и ниско количество шеќери
- Консумирање интегрални житарки, зеленчук и овошје.
- Ограничување на преработената храна и заситените масти.
2. Редовна физичка активност
- Најмалку 30 минути умерена активност дневно (пешачење, јога, пливање).
- Вежби за сила за подобрување на инсулинската чувствителност.
3. Контрола на телесната тежина
- Одржување на здрав индекс на телесна маса (BMI).
- Намалување на висцералните масти кои влијаат на инсулинската резистенција.
4. Редовни здравствени прегледи
- Проверка на нивото на гликоза во крвта и HbA1c.
- Следење на крвниот притисок и липидниот профил.
5. Управување со стресот
- Практикување техники за релаксација како медитација и длабоко дишење.
- Доволен сон и балансиран дневен ритам.
- Заклучок
- Иако генетиката игра улога во дијабетес тип 2, начинот на живот е клучен фактор за превенција. Со правилна исхрана, физичка активност и редовни прегледи, ризикот може значително да се намали.