Дали метаболниот синдром, предијабетесот и дијабетес мелитус тип 2 претставуваат ризик од кардиоваскуларни компликации?
Метаболниот синдром е предијабетична состојба и доведува до речиси петкратно зголемен ризик од развој на дијабетес и двојно зголемен ризик од кардиоваскуларни заболувања. Метаболниот синдром е комплекс од симптоми поврзани со појава на „лош метаболизам“ и зголемување на голем број фактори на ризик за развој на кардиоваскуларни заболувања. Вклучува централна дебелина, односно голем обем на половината, дислипидемија – висок холестерол, покачени триглицериди; висок крвен притисок и нарушена регулација на гликозата во крвта.
Кај дијабетесот, ризикот од кардиоваскуларни заболувања може да се зголеми трикратно, особено на помлада возраст.
Покачениот шеќер во крвта во раните фази на дијабетес мелитус, како и кај метаболниот синдром, е поврзан со зголемено ниво на инсулин и голем број хормони кои имаат штетно влијание врз метаболизмот и кардиоваскуларниот систем. Тоа се хормоните на стрес адреналин, норадреналин и кортизол. Тие доведуваат до висок крвен притисок и висок срцев ритам.
Високиот шеќер во крвта доведува до промени во внатрешната обвивка на крвните садови – и малите и големите. Ги прави крвните садови склони кон спазам, односно контракција, а нивните ѕидови стануваат пропустливи за масни наслаги, што доведува до рана атеросклероза.
Високата гликоза во крвта, исто така, доведува до негативни промени во имунолошкиот систем. Многу воспалителни фактори се зголемуваат – таканареченото асептично воспаление, кое не е поврзано со микробни и вирусни агенси. Воспалението е сериозен стрес за телото и доведува до промени во голем број регулаторни механизми и хормони, а исто така е поврзано со претходна манифестација на атеросклероза и васкуларни заболувања.
Чести нарушувања поврзани со предијабетес и дијабетес се абнормалности во различни крвни параметри – високи нивоа на холестерол и триглицериди; покачени индикатори за воспаление како што се Ц-реактивен протеин, фибриноген, блага леукоцитоза. Високи вредности на урична киселина се исто така чести. Хипотироидизам – може да се забележи и намалена функција на тироидната жлезда.
Предијабетесот и дијабетесот често се поврзуваат со висок крвен притисок, срцева слабост, разни варијанти на исхемична срцева болест и разни нарушувања на ритамот. Пациентите со предијабетес и дијабетес често имаат апнеја при спиење – болест директно зависна од зголемена телесна тежина.
Што е дијабетична дислипидемија?
Дијабетичната дислипидемија може да се изрази само со покачени нивоа на лош холестерол и/или ниски нивоа на добар холестерол, но почесто се присутни и високи нивоа на триглицериди. Ова исто така бара поспецифична терапија и диететски мерки. Мал дел од пациентите го поврзуваат намалувањето на внесот на јаглехидрати со ефект врз нивоата на триглицериди, бидејќи тие се масти. Сепак, диететските мерки со намалување на внесот на јаглехидрати и алкохол имаат огромно влијание врз нормализацијата на триглицеридите.
Кои индикатори треба да се контролираат покрај гликемијата?
Задолжително е да се следи липидниот профил, инсулинот, тироидните хормони, воспалителните индикатори, урична киселина, креатинин, микроалбуминуријата најмалку двапати годишно. Последните два индикатора – креатинин и микроалбуминурија, се важни за следење на функцијата на бубрезите и навремено откривање на бубрежна слабост, што е компликација на дијабетес мелитус. Микроалбуминуријата е исто така прогностички фактор за влошување и појава на заболувања на бубрезите и срцето.
Кој е сеопфатниот пристап кон контрола на кардиоваскуларниот ризик кај пациенти со метаболички синдром, предијабетес или дијабетес тип 2?
Соодветната терапија вклучува избор на лекови кои дејствуваат на повеќе нивоа и на повеќе од еден штетен фактор, паралелно со промените во начинот на живот и исхраната. Овие мерки можат да ги намалат компликациите кај веќе постоечкиот дијабетес мелитус, како и да спречат појава на дијабетес и васкуларни компликации кај метаболички синдром.